Του Αντρέα Χαραλάμπους
Δημοσιογράφος
Υπεύθυνος Τύπου Μ.Κ.Ο PlanBe, Plan it Be it
Αποτελούμε μέλη μιας κοινωνίας που αδιαμφισβήτητα απαρτίζεται, τουλάχιστον από πλευράς του ανδρικού πληθυσμού, από λάτρεις του ποδοσφαίρου, προσκυνητές της στρογγυλής θεάς. Εξίσου αδιαμφισβήτητο είναι και το γεγονός του διαχωρισμού των οπαδών σε ομάδες, βάσει πολιτικών πεποιθήσεων, οι οποίες κληρονομούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου σε όλο το οικογενειακό φάσμα επί γενεές γενεών. Ο διαχωρισμός όμως που διενεργείται υπό αυτές τις προϋποθέσεις, επιφέρει άνισση αντιμετωπίση σε συλλόγους και συρράξεις μεταξύ οπαδών, συνήθως όχι για “αθλητικούς”, αλλά για “πολιτικούς” λόγους. Κάτι τέτοιο όμως, δεν θα γινόταν σε μια χώρα με εκπαιδευμένους, κατατοπισμένους και υγειώς σκεπτόμενους πολιτικά πολίτες. Είναι λοιπόν η πολιτικοποίηση του ποδοσφαίρου ο αποδιοπομπαίος τράγος για τη ζούγκλα των κυπριακών γηπέδων ή η πολιτική άγνοια που μαστίζει τον μέσο Κύπριο;
Ο κύριος λόγος που επέφερε τον διαχωρισμό του κυπριακού ποδοσφαίρου σε αριστερά και δεξιά σωματεία, υπήρξε ο ελληνικός εμφύλιος. Έτσι το 1948 επήλθε η κυριότερη των διασπάσεων, χωρίζοντας ουσιαστικά στη μέση το τότε πρωτάθλημα της ΚΟΠ. Αυτής της διάσπασης είχε προηγηθεί μια άλλη, ένα χρόνο νωρίτερα, με τους Πεζοπορικό Λάρνακας, Ανόρθωση Αμμοχώστου και ΕΠΑ Λάρνακας, να κατηγορούν την ΚΟΠ για έυνεια των σωματείων της Λευκωσίας και ειδικότερα του ΑΠΟΕΛ. Επ’ αυτού τα τρία σωματεία αιτήθηκαν έδρα της επιτροπής της ΚΟΠ σε όλες τις πόλεις, αίτημα το οποίο απερρίφθη, με αποτέλεσμα την αποχώρησή τους και την δημιουργία της ΠΑΟΚ, που θα καταργηθεί μόλις ένα χρόνο μετά.
Με την επαναφορά των σωματείων το 1948 στο πρωτάθλημα της ΚΟΠ, επεβλήθη σε όλα τα σωματεία και τους αθλητές, η χουντικής πρωτοβουλίας υπογραφή δήλωσης εθνικόφρονων φρονημάτων. Η άρνηση υπογραφής του εκβιαστικού αυτού συμβολαίου σήμαινε αποβολή από τα αθλητικά δρώμενα επ’ αόριστον. Υπό αυτές τις συνθήκες αποχωρούντες ομάδες και αθλητές, δημιούργησαν νέα σωματεία και νέο πρωτάθλημα, αυτό της ΚΕΠΟ (Κυπριακή Ερασιτεχνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία), που απαρτιζόταν από τις: Ομόνοια και Ορφέα στη Λευκωσία, Νέα Σαλαμίνα στην Αμμόχωστο, ΑΛΚΗ στη Λάρνακα, ΑΜΟΛ στη Λεμεσό (το 1951 μετονομάζεται σε Ανταίο) και τον Νέο Αστέρα στη Μόρφου (σήμερα ΑΕΜ Μόρφου). Το νέο αυτό πρωτάθλημα έφερε πλήθος νέων οπαδών στα γήπεδα, ενώ ταυτόχρονα συγκέντρωσε και τη μερίδα του λέοντος του ενδιαφέροντος των ήδη υφιστάμενων.
Στην ΚΟΠ παρέμειναν τα σωματεία τα οποία ιδεολογικά άνηκαν στη Δεξιά παράταξη (όπως επίσης και η Τούρκικη Λέσχη Λευκωσίας και η αρμενική ΑΥΜΑ) και στην ΚΕΠΟ τα σωματεία που ιδεολογικά άνηκαν στην Αριστερά. Η ΚΟΠ, μετά την οριστική διάσπαση και τη δημιουργία της ΚΕΠΟ, έσπευσε να υποβάλει αίτημα για ένταξη στη Διεθνή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΦΙΦΑ) στην οποία εντάχθηκε ως πλήρες μέλος και ως εκ τούτου αποτέλεσε την επίσημη και διεθνώς αναγνωρισμένη Ποδοσφαιρική Αρχή της Κύπρου.
Δύο ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες και η διεξαγωγή δύο πρωταθλημάτων σε μια μικρή χώρα, όπως η Κύπρος, ήταν κάτι το πρωτοφανές. Δημιουργούνταν προβλήματα οικονομικά και γηπεδικά. Ο διαχωρισμός αποτελούσε τροχοπέδη στις προοπτικές για πρόοδο και ανάπτυξη του κυπριακού ποδοσφαίρου. Το μεγαλύτερο όμως αγκάθι ήταν το οικονομικό, έτσι τα σωματεία μέλη της ΚΕΠΟ ήταν υπέρ της ενοποίησης. Επιπρόσθετα, θεωρούσαν ότι το πνεύμα του αθλητισμού σημαίνει συναδέλφωση και φιλία και όχι διαχωρισμός και διακρίσεις. Οι βάσεις για την ενοποίηση του Κυπριακού Ποδοσφαίρου άρχισαν να μπαίνουν με την πρώτη έκδοση της αθλητικής εφημερίδας «ΑΘΛΗΤΙΚΗ», η οποία άρχισε σταυροφορία υπές της ενοποίησης, το Δεκέμβριο του 1952. Αυτοί δηλαδή που αποχώρησαν από τις ομάδες τους λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων επέστρεψαν ως θιασώτες της ενοποίησης. Πέρα από το χώρο της ΚΟΠ (ξένοι προπονητές ομάδων ΚΟΠ) τάχθηκαν υπέρ της ενοποίησης. Η ΚΟΠ καταδίκασε τις δηλώσεις των προπονητών των δικών της σωματείων γιατί, σύμφωνα με αυτήν, «ήταν αντίθετες με το πνεύμα της Ομοσπονδίας». Οι παράγοντες της ΚΟΠ αρχικά κράτησαν εχθρική στάση και καταδίκαζαν όσους ενεργούσαν υπέρ της ενοποίησης. Το καλοκαίρι όμως του 1953, όλοι σχεδόν οι κορυφαίοι αθλητικοί παράγοντες της εποχής τάσσονταν υπέρ της ενοποίησης του κυπριακού ποδοσφαίρου. Τον Αύγουστο του 1953 η Νέα Σαλαμίνα, η Ομόνοια, η Αλκή και ο Ανταίος υπέβαλλαν κοινή αίτηση στην ΚΟΠ για εγγραφή στη δύναμη της ως σωματεία Α΄ κατηγορίας. Τον επόμενο μήνα, στις 19 Σεπτεμβρίου 1953, η ΚΟΠ έκανε δεκτή την αίτησητης Νέας Σαλαμίνας, της Ομόνοιας και του Ανταίου για ένταξη τους στην ΚΟΠ. Η ενοποίηση του ποδοσφαίρου ήταν γεγονός.
Η πολεμική όμως της ΚΟΠ προς τα σωματεία αυτά συνεχίστηκε. Απέρριψε την αίτηση της Αλκής, του Ορφέα και του Νέου Αστέρα Μόρφου (τα δύο πρώτα εντάχθηκαν ένα χρόνο αργότερα). Επιπρόσθετα, επικαλούμενοι κάποιο καταστατικό σημείο, υποστήριξαν ότι μια ομάδα έπρεπε να συμμετάσχει στο πρωτάθλημα Α’ κατηγορίας και οι άλλες δύο στην Β´ κατηγορία. Οι ομάδες της ΚΕΠΟ για να επιτευχθεί η ενοποίηση, αποδέχτηκαν το γεγονός αυτό. Αποφασίσθηκε σε ειδική συνεδρία της ΚΕΠΟ, όπως στην Α’ κατηγορία ενταχθεί η Ομόνοια και στη Β’ κατηγορία η Νέα Σαλαμίνα και ο Ανταίος. Η ΚΕΠΟ αυτοδιαλύθηκε. Η ενοποίηση του κυπριακού ποδοσφαίρου έγινε δεκτή από το φίλαθλο κόσμο και το ενδιαφέρον αναθερμάνθηκε και αυξήθηκε κατακόρυφα. Τα γήπεδα ήταν ασφυκτικά γεμάτα. Τον Οκτώβριο του 1955 και ενώ ο αγώνας της ΕΟΚΑ βρισκόταν σε εξέλιξη η ΚΟΠ αποφάσισε την προσωρινή αναστολή της συμμετοχής των τουρκοκυπριακών ομάδων στα πρωταθλήματα της, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης επεισοδίων στα στάδια μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, καθώς οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων ήταν τεταμένες. Αν και η απόφαση της ΚΟΠ ήταν προσωρινή, οι Τουρκοκύπριοι προχώρησαν στη σύσταση δικής τους ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας και τη διοργάνωση πρωταθλημάτων με τη συμμετοχή τουρκοκυπριακών ομάδων από όλη την Κύπρο.
Οι ελληνοκυπριακές και οι τουρκοκυπριακές ομάδες δεν αγωνίστηκαν μαζί για 50 χρόνια. Τελευταία φορά που είχαν βρεθεί αντιμέτωπες ομάδες από τις δύο κοινότητες, ήταν στο πρωτάθλημα της περιόδου 1954-55, όπου αναμετρήθηκαν ο Πεζοπορικός με την Τσετίν Καγιά με τον Πεζοπορικό να επικρατεί με 4-1. Στις 26 Μαρτίου 2005 η Νέα Σαλαμίνα έδωσε φιλικό ποδοσφαιρικό αγώνα με την τουρκοκυπριακή Γενί Τζαμί, στο γήπεδο Αμμόχωστος, επικρατώντας με 6-0. Ήταν ο πρώτος αγώνας μεταξύ ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής ομάδες μετά από 50 χρόνια. Την αναμέτρηση παρακολούθησαν 2500 φίλαθλοι και από τις δύο μεριές που κάθισαν μαζί στις κερκίδες στέλνοντας μήνυμα ειρήνης. Στην αναμέτρηση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας και από τις δύο κοινότητες, των δημοτικών και αθλητικών αρχών και της Εκκλησίας.
Σε ένα τόπο λοιπόν που οι εξωγενείς παράγοντες προήγαγαν για χρόνια τον εθνικό διαχωρισμό με απώτερο στόχο τον έλεγχο του νησιού, εμείς οι ίδιοι δεν σταματήσαμε ποτέ να τηρούμε τους ίδιους κανόνες και να διατηρούμε μια κοινωνία σε μόνιμη σύψη.
Η άγνοια είναι αρρώστια και οδηγεί στην άκριτη αποδοχή σκάρτων επιβολών και την αποδυνάμωση του κοινωνικού συνόλου. Η στροφή σημαντικής μερίδας κόσμου προς τον προσωπικό τους χρωματιστό “δαίμονα”, έχει ως μόνο αυτοσκοπό τον αποπροσανατολισμό του από τα πραγματικά του προβλήματα και τους πραγματικούς θύτες για τη δημιουργία τους. Αντίθετα σε μια υγιή κοινωνία χωρίς ιστορικές ελλείψεις και ασάφειες και οικοδόμιση σωστής πολιτικής και κριτικής σκέψης, ακόμη και σε περίπτωση πανομοιότυπου οπαδικού διαχωρισμού, η πολιτική ζωή θα διανθιζόταν στα έδρανα της Βουλής ή τις πλατείες και τους δρόμους, παρά στα γήπεδα. Καταδικάζουμε και ικτύρουμε τις ζωώδης συμπεριφορές από ανεγκέφαλους οπαδούς, που περιπλανώμενοι με βαθιάς ιστορικής σημασίας λάβαρα και μηδαμινές γνώσεις για αυτά, οπλίζονται με πάθος και ψευτομαγκιά για να αντιμετωπίσουν τον φανταστικό εχθρό. Αλλά πάνω απ’ όλα καταδικάζουμε τους υθίνοντες που μέσω της ανευθυνότητας και της ανικανότητάς τους επέτρεψαν τη δημιουργία και τη διατράνωση τέτοιων φαινομένων. Ίσως μια μέρα, οπλισμένοι με σωστό ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο, κατεβούμε με καθαρά μυαλά και απολαύσουμε το παιχνίδι. Με σεβασμό στο παρελθόν της χώρας και των συλλόγων της, που συνδιασμένα με δίψα για ανάπτυξη προσωπικής διαλεκτικής και όχι κατανάλωση fast food ιδεολογίας, ίσως οδηγήσει σε νέους, πιο λειτουργικούς διαχωρισμούς…
