11 Ιουλίου 2011- 11 Ιουλίου 2021
Το χρονικό της τραγωδίας στο Μαρί
Δέκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την 11η Ιουλίου 2011.
Ήταν τότε, που 13 συμπατριώτες μας θυσιάστηκαν στην υπηρεσία της πατρίδας και της ανθρωπότητας. Προηγήθηκαν εγκληματικές και θανατηφόρες αποφάσεις που παραμένουν μέχρι σήμερα ατιμώρητες.Το Μαρί και η τραγωδία στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» θα επισκιάζουν πάντα την κυπριακή πολιτεία και μια κοινωνία που έκανε το δάκρυ οργή και απαίτησε δικαιοσύνη για τους 13 ήρωες:
Τον πλοίαρχο Ανδρέα Ιωαννίδη, τον αντιπλοίαρχο Λάμπρο Λάμπρου, τον Αρχικελευστή Κλεάνθη Κλεάνθους, τον ΕΠΥ Κελευστή Μιχάλη Ηρακλέους, τους δίδυμους ναύτες Χρίστο και Μίλτο Χριστοφόρου, τον Ανδρέα Χαραλάμπους και τους Πυροσβέστες της ΕΜΑΚ Ανδρέα Παπαδόπουλο, Βασίλη Κρόκο, Γιώργο Γιακουμή, Σπύρο Τταντή, Παναγιώτη Θεοφίλου και Αδάμο Αδάμου.
Της έκρηξης ακολούθησε μια εκκωφαντική κοινωνική αναταραχή, που οδήγησε τους πολίτες έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και τον τότε Πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια στο στόχαστρο.
Και τούτο, καθώς διαφαινόταν ότι οι αποφάσεις για φύλαξη των εμπορευματοκιβωτίων με τα εκρηκτικά, ήταν απόφαση της ίδιας της κυβέρνησης. Ακολούθησαν λοιδορίες επί των 13 ηρώων, ένα πόρισμα που αγνοήθηκε και τα συντρίμμια μιας καταρρακωμένης πολιτείας.
Δέκα χρόνια μετά, το αίτημα των συγγενών των 13 ηρώων και της κοινωνίας για δικαίωση δεν φαίνεται να εκπληρώθηκε. Κάθε χρόνο στα μνημόσυνά τους, καταδεικνύεται η ολιγωρία της τότε και νυν πολιτείας, να εφαρμόσει πλήρως τη δικαιοσύνη. Όπως σημειώνεται ετήσια, η πληγή στο Μαρί είναι ακόμα ανοικτή.
Το χρονικό που οδήγησε στην τραγωδία
28 Μαΐου 2009
Με επιστολή του ο Υπολοχαγός Υλικού Πολέμου Στέλιος Κρητικός προς τον παραιτηθέντα Αρχηγό αντιστράτηγο Πέτρο Τσαλικίδη και το Υπουργείο Άμυνας, ενημερώνει ότι μεγάλο μέρος του φορτίου αποτελείται από διαφόρων ειδών πυρίτιδες των οποίων δεν γνωρίζουν τη σύνθεση και την αντίδρασή τους σε υψηλές θερμοκρασίες ή ενδεχόμενους κινδύνους αποσταθεροποίησης – αλλοίωσης ή αυτανάφλεξης. Το Υπουργείο και το ΓΕΕΦ ενημερώθηκε επίσης ότι «λόγω του ότι το φορτίο εναποθηκεύτηκε σε υπαίθρια στοιβάδα εγκυμονούνται κίνδυνοι πλήρους αλλοίωσής του και καταστροφής του. Στη εν λόγω επιστολή γίνεται για πρώτη φορά λόγος για μέτρα προστασίας. «Σε περίπτωση που το φορτίο και ειδικά οι πυρίτιδες παραμείνουν στην κατοχή της Δημοκρατίας, τότε θα πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. κατασκευή στεγάστρου).
Ο Γενικός Εισαγγελέας με απαντητική του επιστολή ενημερώνει τη Διευθύντρια Τελωνείων ότι εφόσον το στρατιωτικό υλικό περιήλθε μετά τη δήμευσή του στην κυριότητα της Δημοκρατίας, είναι δυνατή η εκποίησή του νοουμένου βέβαια ότι τα πρόσωπα ή οι Αρχές προς τις οποίες θα διατεθεί μπορούν να το κατέχουν νόμιμα.
Ο Γενικός Εισαγγελέας, οι Γενικοί Διευθυντές των Υπουργείων, Εξωτερικών, Άμυνας και Συγκοινωνιών, η Διευθύντρια του Τμήματος Τελωνείων καθώς και εκπρόσωποι της Εθνικής Φρουράς, σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε εξέτασαν θέμα μετακίνησης ή και εκποίησης του φορτίου. Ωστόσο, δεν υπήρξε οποιαδήποτε απόφαση, καθώς οι οδηγίες του Προέδρου ήταν να παραμείνει υπό φύλαξη το φορτίο. Ο εκπρόσωπος της Εθνικής Φρουράς υπέδειξε ότι δεν είναι αποστολή της Δύναμης η επίβλεψη του φορτίου. Από την πλευρά του ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Άμυνας, ανέφερε πως η απόφαση για φύλαξη του φορτίου από την Ε.Φ. ήταν προσωρινή λύση και ότι εμπερικλείονται κίνδυνοι στη φύλαξη της πυρίτιδας. Τελικά συμφωνήθηκε όπως το φορτίο παραμείνει υπό τη φύλαξη της Ε.Φ. και ότι μέχρι τον Οκτώβριο του 2009, τα αρμόδια τμήματα/υπουργεία θα πρέπει να ετοιμάσουν εισηγήσεις ως προς τον περαιτέρω χειρισμό του θέματος.
Ο υπεύθυνος του κλάδου έργων του Υπουργείου Άμυνας Πανίκος Στυλιανίδης με επιστολή του προς τον Γενικό Διευθυντή αναφέρει ότι το ΓΕΕΦ επισημαίνει τους κινδύνους από την υπαίθρια εναποθήκευση του φορτίου και ζητά τη λήψη τελικής απόφασης για την παραπέρα τύχη του. «Το ΓΕΕΦ κρίνει το θέμα πολύ σοβαρό και ανησυχεί ιδιαίτερα από την παρατεταμένη υπαίθρια αποθήκευση του φορτίου, από τη συνεχιζόμενη απασχόληση προσωπικού της ΕΦ αλλά και από τη χρήση χώρου της Ναυτικής Βάσης στον οποίο προβλέπονται μελλοντικές νέες εγκαταστάσεις για κάλυψη αναγκών της ΕΦ.
Υπουργείο Άμυνας, Υπουργείο Εξωτερικών και Προεδρικό ήταν ενήμεροι για το θέμα του φορτίου και την εκρηκτική ύλη που βρισκόταν στα εμπορευματοκιβώτια. Όπως προκύπτει από σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Άμυνας και συμμετείχαν οι Υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών, η ηγεσία της ΕΦ, οι Λεωνίδας Παντελίδης και Πανίκος Κούμνας από το διπλωματικό γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας και άλλοι αξιωματικοί από το ΓΕΕΦ και από το ΥΠΑΜ, έγινε αναφορά για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από το φορτίο. Ο Υπουργός Άμυνας αναφέρθηκε στα σοβαρά θέματα ασφάλειας για το προσωπικό που φρουρεί τα εμπορευματοκιβώτια. Ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς και η Διεύθυνση Υλικού Πολέμου αναφέρθηκαν στους θανάσιμους κινδύνους που ελλόχευαν από το φορτίο.
Ο Υπουργός Εξωτερικών πρότεινε να γίνει χημική ανάλυση της πυρίτιδας για τυχόν αλλοίωσή της καθώς εκτίμηση για τη συνολική αξία του φορτίου. Οι στρατιωτικοί, όπως φαίνεται από τα πρακτικά της συνεδρίας, επέμεναν στην απομάκρυνση του φορτίου.
Σε παρέμβασή του ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας, Λεωνίδας Παντελίδης, πρότεινε όπως «η Κυπριακή Δημοκρατία απευθυνθεί δύο φορές στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να απαλλαγεί από τα εν λόγω υλικά. «Σε αυτά τα πλαίσια αρχικά θα μπορούσαμε να ζητήσουμε την έγκριση του ΟΗΕ για να καταστρέψουμε τα επικίνδυνα υλικά (πυρίτιδα) και σε δεύτερο στάδιο θα προωθούσαμε αίτημα για εκποίηση των μη στρατιωτικών υλικών στο ελεύθερο εμπόριο», επεσήμανε.
Ο αξιωματικός ναυτικού που εκτελούσε υπηρεσία στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», σημειώνει στην αναφορά του ότι ένα από τα 98 εμπορευματοκιβώτια έχει αλλοιωθεί με αποτέλεσμα οι πόρτες του να στραβώσουν και να ανοίξουν μερικώς, χωρίς όμως να σπάσουν οι κλειδαριές.
Μία ημέρα μετά τη διαπίστωση ότι υπέστη διόγκωση ένα εμπορευματοκιβώτιο, συγκαλείται άρον άρον σύσκεψη στο Υπουργείο Άμυνας. Παρίστανται ο Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας, ο Αρχηγός της ΕΦ Πέτρος Τσαλικίδης, ο Γενικός Διευθυντής του ΥΠΑΜ Χρίστος Μαληκίδης, ο Ταξίαρχος Θεοφάνης Θεοφάνους, ο Συνταγματάρχης Υλικού Πολέμου Γιώργος Γεωργιάδης, ο Πανίκος Στυλιανού του τομέα έργων του ΥΠΑΜ, ο Αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Γιώργος Γεωργίου του Τμήματος Αμυντικής Πολιτι- κής και ο Λοχαγός Πεζικού Αντρέας Γεννάρης του ιδίου Τμήματος. Στη εν λόγω σύσκεψη ο Συνταγματάρχης (ΥΠ) Γιώργος Γεωργιάδης ανέφερε ότι το εμπορευματοκιβώτιο πιθανώς να εξογκώθηκε από εσωτερική έκρηξη της πυρίτιδας, με αποτέλεσμα η εκτόνωση των αερίων να το παραμορφώσει. Σε ερώτηση του Υπουργού κατά πόσο υπήρχε πιθανότητα το περιεχόμενο του διογκωμένου εμπορευματοκιβωτίου να προκαλέσει περαιτέρω έκρηξη, ο συνταγματάρχης Γεωργιάδης ανέφερε ότι τα αέρια από το συγκεκριμένο εμπορευματοκιβώτιο που παρουσίαζε παραμόρφωση είχαν εκτονωθεί, ωστόσο όπως είπε, δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει σε ποια κατάσταση βρισκόταν το περιεχόμενό του. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του κ. Γεωργιάδη, το διογκωμένο εμπορευματοκιβώτιο περιλάμβανε περίπου 130 μεταλλικές κονσέρβες με πυρίτιδα και δεν γνώριζε εάν εξερράγησαν όλα ή κάποια εξ αυτών.
Επί τάπητος τέθηκε το θέμα της κατασκευής στεγάστρου πάνω από τα στοιβαγμένα εμπορευματοκιβώτια. Η εισήγηση απορρίφθηκε λόγω κόστους και λόγω του χρόνο που απαιτείτο για την κατασκευή του (3 μήνες είπαν λειτουργοί του ΥΠΑΜ). Ο συνταγματάρχης Γεωργιάδης πρότεινε ως πιθανή λύση την κατάβρεξη της στιβάδας των εμπορευματοκιβωτίων, δύο με τρεις φορές της ημέρα, προκειμένου όπως είχε πει, να αντιμετωπίζονται οι υψηλές θερμοκρασίες της εποχής. Όταν τέθηκε θέμα απομάκρυνσης του εμπορευματικιβωτίου, ο ίδιος αξιωματικός ανέφερε ότι χρειάζεται γερανός και ότι το συγκεκριμένο μηχάνημα υπάρχει μόνο στο λιμάνι Λεμεσού. Ο Υπουργός Άμυνας, δίνει οδηγίες να συσταθεί επιτροπή και να επισκεφθούν το απόγευμα της 5ης Ιουλίου τη Ναυτική Βάση και να του υποβάλουν άμεσα έκθεση αναφορικά με την κατάσταση των εμπορευματοκιβωτίων.
Η επιτόπια επίσκεψη στη Ναυτική Βάση πραγματοποιήθηκε τελικά το πρωινό της 6ης Ιουλίου. Στην επιτροπή συμμετείχαν εκπρόσωποι του ΓΕΕΦ, του ΥΠΑΜ, των τεχνικών υπηρεσιών του ΥΠΑΜ, ο εκπρόσωπος της Πυροσβεστικής, δύο πυροτεχνουργοί και εκπρόσωπος του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας. Σύμφωνα με τα πρακτικά της σύσκεψης, η ομάδα των εννέα εμπειρογνωμόνων, επιθεώρησε το εξογκωμένο εμπορευματοκιβώτιο και διαπίστωσε ότι στο εσωτερικό υπήρξε αυτανάφλεξη υλικών, δημιουργήθηκε έκρηξη και τα αέρια εκτονώθηκαν τόσο από το εμπρόσθιο μέρος με τη βίαιη παραβίαση των θυρών όσο και στο πίσω μέρος με διάρρηξη της λαμαρίνας. Διαπίστωσαν επίσης ότι: δεν καταστράφηκε από τη φωτιά και την έκρηξη το σύνολο του φορτίου, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται εντός των εμπορευματοκιβωτίων είναι απαγορευτικές για φύλαξη πυρίτιδων και ότι οι ζημιές που υπήρξαν ήταν οι μικρότερες που μπορούσαν να δημιουργηθούν και αυτό περισσότερο βασίστηκε σε θέμα τύχης. Οι εμπειρογνώμονες πρότειναν: άμεση τοποθέτηση συστήματος συνεχούς κατάβρεξης με θαλασσινό νερό της στιβάδας με τα εμπορευματοκιβώτια (υπάρχει υποδομή) με σκοπό τη μείωση της θερμοκρασίας εντός αυτών, άμεση μετακίνηση του εκραγέντος εμπορευματοκιβωτίου με σκοπό τον περαιτέρω έλεγχο αυτού, λήψη πολιτικής απόφασης για έναρξη καταστροφής, με μέριμνα της Ε.Φ., των πυρίτιδων, σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία από τον ΟΑΣΕ (OSCE), η περιοχή πέριξ της στιβάδας πρέπει να καθαρισθεί από τα χόρτα για αποφυγή κινδύνου πυρκαγιάς.
Τελικά οι εξελίξεις πρόλαβαν τους ερασιτεχνικούς χειρισμούς όλων των φορέων που είχαν εμπλοκή στην υπόθεση και η έκρηξη που σημειώθηκε τη δεύτερη φορά, το πρωινό της 11ης Ιουλίου σκόρπισε τον θάνατο.
: 70000400